تمدن اسلامی

چکیده
تمدّن اسلامی از زوایا و ابعاد گوناگون مورد توجه اندیشمندان واقع شده و کتاب ها و مقالات متعدّد و متنوّعی در این زمینه به رشته تحریر درآمده است. ولی آنچه در این میان مورد غفلت و بی مهری واقع شده، نقش اساسی و بی بدیل پیامبر اعظم(صلی الله علیه وآله) در پایه گذاری و تأسیس این تمدّن عظیم است. نهال این درخت تنومند با دستان پر توان پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) کاشته شد و پایه های آن با هجرت آن بزرگوار به شهر یثرب مستحکم گردید. در این مقاله، مؤلّفه های اساسی تمدّن از دیدگاه دانشمندان بررسی شده و نقش نبی مکرّم(صلی الله علیه وآله) در ایجاد امنیت و آرامش، همبستگی ملّی، همکاری و تعاون، اخلاق، تحمّل و بردباری، وحدت و یکپارچگی و رفاه نسبی، که از عوامل مؤثر در زایش و اعتلای تمدّن هاست، تبیین گردیده.
تمدّن اسلامی از دیدگاه دانشمندان، بارها از زوایای گوناگون مورد توجه و کنکاش قرار گرفته است. این تمدّن در خود، سازوکار بزرگ ترین نظام علمی را پروراند و شخصیت های ارزشمندی را در حوزه های گوناگون علمی به جهان عرضه نمود. پیشرفت و توسعه سریع، عظمت، کمال و گستردگی دامنه تمدّن اسلامی و همچنین شرکت اقشار گوناگون با ملّیت ها و نژادهای گوناگون در بنا نهادن و اعتلای این تمدّن از اموری است که اعجاب همگان را برانگیخته و بسیاری از متفکّران، به ویژه متفکران غربی، را وادار به اعتراف در این زمینه نموده است. ولی باید توجه داشت که دوره طلایی اسلام، از حیث شدت و قوّت حیاتی دینی و روحی و تحقق ایده آل ها و تبلور ارزش های آن، همان دوره ای است که با حیات پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله)و ایّام استقرار دین اسلام در مدینه مقارن بود و درست همانند بذری که کاشته می شود و از آن درختی برمی آید و پس از گذشت زمان و تغذیه از زمین مناسب به بار می نشیند، درخت تمدّن اسلامی نیز چندین قرن پس از غرس آن به دست مبارک پیامبر اعظم(صلی الله علیه وآله) به بار نشست و میوه های آن در زمینه فرهنگ و هنر و علوم شرعی و عقلی و ادبی آشکار شد.